Beschrijvinge van Banda
Dit Banda alsoo door de Portugesen ghenoemt, dan door d'inwoonders Bandam, leght op 4 grad.25 minuten Zuyder breete, zijn 6 Eylanden, te weten Gunapy, d'welcke is den branden Berg, dat oock onbewoont is, Nera ende Lontor. Tusschen dese 3 Eylanden zijn de Reeden daer de Schepen, ende Ioncken ligghen, Westwaert van dese legghen Pulo Way, ende Pulo Ron, ende Zuydtwaerts het Eylandt Bossingin, op alle dese Eylanden wassen de Notenboomen in sulcken abondantie, dat het te verwonderen is, uytghesondert op den vierigen berch; Dese Eylanden hebben gantsch niet daer sy het leven mede moghen onderhouden, als eenighe fruyten, te weten Durions, Nancasy, Bananas, Orange-appelen, Coquos, &c. De reste als Rijs, Looc, Ayun, Tabacco, wordt haer van Macassar ende Iava ghebracht, ende den Sagoe, 't welcke haer broot is, van 't groote Eylandt Ceram, 't welke in 't ghesicht by Oosten van haer leyt. Op dese tijdt waren de Notemuscate Boomen soo vol vruchten, dat de tacken splijten wilden, hetwelc gemeenlijck ontrent dese tijdt alle Iaers ghebeurt, dewelcke gheplant worden in 't laeste van Iunio; dese Boomen dragen altijdt dryerderley vruchten, te weten Rijpe, Groene ende Bloeysel, het sijn fraeye rechte Boomen van stamme, voltacken die haer uytspreyen als den Linden Boom.[1]
Den 17e dito sijn weder voor het Casteel van Ambona gearriveert, alwaer den Admirael vonden met sijne 5 Schepen, te weten Orange, Mauritius, Erasmus, Swarten Leeuw, Kleyne Sonne, als oock het Schip Enckhuysen, met het Jacht Duyfken, het Schip de Swarten Leeuw was geordonneert naer huys te varen, waer over hy den last van 't Schip Enckhuysen innemen soude, oock dat haer het van d'een Schip op d'ander transporteren soude, op dat gheene, die haren tijdt uytghedient hadden, naer het Vaderlandt mochten keeren.
Desen selven avont is haar Schip de Baye ingheseylt, by d'ander Schepen (die aldaer haer selven vertimmerden) om 't selve mede wat te versien, naer dat het den tijdt wilde toelaten, alsoo 't den Admirael van sinnen was met hem naer Ternate nemen, d'welck 't scheepsvolck verstaende, tot de scheepsdienst onwilligh maeckten, te meer dat sy sagen, dat het volck