| Notities persoon | De familie sloot zich vroeg aan bij de Reformatie, de Nederduitsgereformeerden. In het prinsbisdom Luik was de Reformatie primair Luthers geörienteerd. Nakomelingen van Paulus waren actief als koopman in Azië, Afrika en Latijns-Amerika, slavenhandelaren en [zee]officieren. Van zijn kleinzoon Paulus, opperkoopman van de VOC en Azië- en Oost-Indiëvaarder, is veel archiefmateriaal bewaard gebleven.
Rond de belangrijke Antwerpse drukkers uit de eerste helft van de zestiende eeuw, met de productie van een groot aantal fraaie boeken, scharen zich enige kleinere printers van wie nauwelijks een uitgave bekend is en over welke wij niets meer weten dan wat het colofon van zulke uitgave laat zien. Van anderen bestaan berichten dat zij drukker waren, maar de eerste producten moeten nog worden ontdekt. Dat is het geval met Frans Aertzen en zijn schoonzoon, Pauwels van Solt. Van schoonvader Frans Aertzen weet men alleen dat hij in 1524-1526 drukkersbaas was, want Hendrik Alssens had bij hem het ambacht geleerd. Uit een document uit het Antwerps stadsarchief blijkt nu dat Aertzen in 1540 overleden was; zijn weduwe, Dymphna van Sevenhoven, verkocht aan Pauwels van Solt en diens vrouw, haar dochter Maeyken Aertzen, de gehele printerie, bestaande uit twee drukpersen, letters, en vier instrumenten daermen die leuren inne ghirt met alle overig daarbij be-horend gereedschap. De koop werd gesloten voor 150 gulden, met alleszins "groot gemak van betaling". Notaris Zeger ’s-Hertogen senior stelde de acte de 10e november 1540 op, ten huize van de weduwe Aertzen, die toen in Het Scaeckbert, in de Lange Nieuwstraat, woonde. De notaris heeft het ontwerp van deze acte tot aan "tAntwerpen ten huyse" ingeschreven op 21e oktober 1540; de 10e november 1540 schreef hij letterlijk dezelfde tekst in, doch voltooide hem. De acte werd dus op laatst gemelde datum verleden. Drukte Aertzen vroeger in dit huis? Wij weten het evenmin als waar Pauwels van Solt het overgenomen materieel ging gebruiken. Hij heeft er in elk geval mee gewerkt, want den 23e juni 1542 werd, volgens de Vonnisboecken, "Pauwels van Solt, Wouterssone, van Tongerlo, boeckprinter", poorter van Antwerpen. In de Liggeren van het Sint-Lucasgilde is hij noch Frans Aertzen vermeld. Er zijn ook in de rekeningen van het zegelrecht van Brabant geen aanwijzingen dat hij een aanstelling als drukker of boekverkoper verkreeg in 1546-1547, toen zo veel van zijn ambachtgenoten, als gevolge van de ordonnantie van 1546 op het drukkersbedrijf, octrooi aanvroegen.
Paulus ontwikkelde zich later tot aanzienlijke koopman in Antwerpen, zoals blijkt uit de certificaten in het Stadsarchief van Antwerpen. Hij handelde o.a. in lijnwaad. Al voor 1585 toen Antwerpen door Farnese, Hertog van Parma werd veroverd is Paulus naar Aken uitgeweken. Vernielingen tijdens de muiterij van Spaanse soldaten in 1574, een voorproefje van de "Spaanse Furie" in 1576, werd afgekocht voor 400.000 gulden. Iedere in de stad aanwezige inwoner van Antwerpen moest hieraan meebetalen. Op de lijsten van deze "vrijwillige lening" komt Paulus niet voor. Ook komt hij niet voor op de afkondiging over de inwoners van Antwerpen die in 1585/1586 de stad hadden verlaten.
Link naar Biografie en verder naar de daarin genoemde documenten. Van veel documenten is veelal een slechte kopie beschikbaar; voor zover mogelijk zijn deze elektronisch opgeschoond, waardoor de leesbaarheid wordt bevorderd, doch de kwaliteit niet verbeterd. Bijzondere links naar het Familiewapen, de herkomst van de familie uit de Heerlijkheid Solt en een diavideo over de Antoniuskapel te Solt. | | Notities geboorte | Uit de naamgeving is af te leiden dat de vader van Pauwels "Wouter" moet hebben geheten. Er is echter voorlopig geen registratie gevonden die dat bevestigt. Hoeveel broers of zusters Pauwels had is nog in onderzoek. Zus Francina Woutersse en broer Willem Wouterssone zijn al wel bekend. Het is ook niet duidelijk of Pauwels de oudste zoon van Wouter was. Volgens de traditionele vernoemingregels wordt de oudste zoon vernoemd naar vader’s vader, de oudste dochter naar moeder’s moeder, etc. De vader van Paulus was één van de vier zoons van Meyster Willem van Solt, alias van den Keyart, een plaatselijke notabele wiens voorouders leenmannen van het Maasland waren en ook de Heerlijkheid Solt in leen hielden. De voornaam Wouter c.q. Walter komt – merkwaardigerwijs - in het nageslacht ’van Solt’ niet meer voor, de voornamen Willem, Johannes, Petrus/Pieter en Paulus frequent. Paulus van Solt lijkt te zijn geboren op de Keyartmolen van Tongerlo, een van de oudste watergraanmolens in deze streek. De molen zou behoord hebben aan de Graaf van Loon, wiens enige zoon Godart de molen in 1139 erfrechtelijk verhuurde aan Aernout Van de Keyart, een oude familienaam te Bree, waaraan de molen zijn naam heeft ontleend. De uiterst zeldzame do-cumenten uit deze tijd kunnen echter hierover geen uitsluitsel geven. Toch komt deze familienaam in latere tijden veelvuldig voor, bijvoorbeeld in het oudste tolregister van Tongerlo uit 1463. Waarschijnlijk was de familie Van de Keyart toen reeds eigenaar geworden van molen, woonhuis en toebehoren. In de registers van de Schepenbank van Gruitrode, op wiens grondgebied "De Keyart" gelegen was, vinden we talrijke gegevens. Zo kunnen wij zien dat er omstreeks 1500 op "De Keyart" vier gebroeders woonden, nl. Willem, Hinrick, Joannes en Wouter. De gemeente Tongerlo had van hen geld geleend ter waarde van 200 Hornse gulden, waarvoor jaarlijks 14½ Hornse gulden rente moest betaald worden. Omstreeks 1540 wordt in Antwerpen de familie van Solt uit Tongerlo vermeld en ook uit Maaseik [samen met Gruitrode de gemeenten die het gebied van het gehucht Solt inlijfden]. De voornamen Willem, Wouter, Johannes en Aernout komen zowel in de familie van de Keyart als in de Antwerpse families van Solt voor, terwijl het wapenschild van de familie van Solt molenijzers vertoont en de schildbalken van de Graaf van Loon. Het is om deze redenen zeer wel mogelijk, maar nog niet bewezen, dat de vader van Pauwels Wou-terssone van Solt uit Tongerlo dezelfde is als Wouter [Aernoutszoon] van de Keyart uit het gehucht Solt-Tongerlo. |
|
